Strona 5 z 5
W
1770 roku rozpoczął się proces likwidacji Polski. W 1772 roku, 14 lutego,
pierwsze oddziały wojsk cesarza austriackiego, pod wodzą feldmarszałka
Estergezi, przekraczają granicę Królestwa Polskiego i zajmują Duklę. Nie
napotykają żadnego oporu ze strony oddziałów polskich. Dnia 10 czerwca 1772 roku
osiągają miasto Stryj, następnie wojsko kieruje się na Pokucie, a część, pod
wodzą generała Gadika, dociera do Lwowa. Naprzeciw wojskom austriackim podeszła
armia rosyjska. Z tego faktu wynika, że rozbiór Polski był z góry zaplanowany
przez najeźdźców.
Pierwszym gubernatorem zajętego kraju
był Pergen. Zajęty przez Austriaków teren podzielono na sześć okręgów
(cyrkułów). Centralną siedzibą okupantów został początkowo Mariampol. W Dolinie
utworzono cyrkuł. Bolechów podlegał cyrkułowi w Dolinie. Niestety, zarówno
Bolechów jak i Dolina przestały być miastami. W Bolechowie, ze Starej Bani, pod
dzierżawą Joachima Potockiego, nadal eksploatowano ropę solną.
W 1785 roku władze Guberni w
Haliczu opublikowały dane statystyczne Bolechowa. Otóż było w nim: 346
budynków, 2424 mieszkańców, w tym 1245 chrześcijan, a w 1807 roku miasto z
Salomonową Górką liczyło już 245 budynków i 2063 mieszkańców, natomiast Wołoska
Wieś i Nowy Babilon miały 179 budynków (w oparciu o informacje opublikowane w
pracy Na bolechowskich widnokołach R. Skworyja).
W 1787 roku władze cesarskie
ogłosiły, że ziemie użytkowane przez chłopów przechodzą na ich własność, ale w
zamian za to zostają obciążeni dość dużymi podatkami. Reforma cesarza Józefa II
z 1773 roku spowodowała zamknięcie w Bolechowie klasztoru grekokatolickiego na Dołżce
i kościoła pod wezwaniem Św. Krzyża na Salomonowej Górce. W ramach reformy zamknięto,
tuż za wałami zamkowymi, cmentarz. Utworzono nowy w pobliżu dawnego drewnianego
kościoła i obecnej szkoły plastycznej.
Reforma cesarza Józefa II, po kilku
latach, doprowadziła do dużego exodusu szlachty do miast. Proces ten, zasilił
austriacką kadrę urzędniczą i wolne zawody. Tylko nieliczni właściciele ziemscy
pozostali w swoich posiadłościach. W 1780 roku władze administracyjne
przeprowadziły inwentaryzację wszystkich pomieszczeń zamkowych. Zdaniem
inwentaryzatorów zamek już wtedy był poważnie zaniedbany, popadał w ruinę.
Austriackie władze przystąpiły do rozbiórki zamku oraz do sprzedaży ziem do
niego przylegających. Niestety, po zamku, pozostały wyłącznie fragmenty budowli
i otaczające go fosy. Obecnie, na terenie zamkowym, znajduje się budynek Szkoły
Lasowej oraz park dendrologiczny z II połowy XIX wieku.
W 1784 roku władze
austriackie rozpoczęły w Bolechowie realizowanie planu zasiedlania miasta i
okolic ludnością niemiecką i żydowską (Encyklopedia Krajoznawcza Galicji, Lwów
1874 rok). Pierwsi koloniści przybyli do Bolechowa znad Renu, Bawarii, Flandrii
- było to 16 rodzin tj. 110 osób. Osiedlili się na terenie tzw. Kolonii,
a częściowo na Wołoskiej Wsi w 12 domach, specjalnie wybudowanych, w pobliżu
Salomonowej Górki oraz rozebranego zamku Giedzińskich. Tam też, w początkach
XIX wieku, wybudowano ewangelicki kościół jednonawowy, murowany oraz
jednokondygnacyjną szkołę ewangelicką. Po wybuchu wojny między Polską a
Niemcami w 1939 roku, tuż po wkroczeniu wojsk sowieckich, koloniści niemieccy
opuścili Bolechów. Pozostały po nich pola i zabudowania gospodarcze. Władze
sowieckie na polach tych utworzyły tzw. „kołchozy". Kościół zaś zamieniony
został na magazyn broni, a później na stolarnię. Wieżę zburzono, otwory okienne
zostały przerobione, dostosowane do bieżących potrzeb.
Współczesny Bolechów leży w powiecie
dolińskim, województwie Iwano - Frankiwskim (Stanisławowskim). Położony jest na
Przedgórzu Bieszczadzko-Gorgańskim, na wysokości 380 m n.p.m. Posiada
rozwiniętą sieć komunikacyjną (drogową i kolejową). Liczy obecnie 11 tysięcy
mieszkańców (tyle samo, co przed 1939 rokiem). Miasto posiada zabytkowy,
neorenesansowy Ratusz, dwie cerkwie grekokatolickie - jedna na Wołowskiej Wsi,
druga na Dołżce, jedną cerkiew prawosławną w centrum miasta, kościół
rzymskokatolicki z 1607 roku, kościół ewangelicki, w którym mieści się
stolarnia, bożnicę (synagogę) - spełniającą od czasów okupacji niemieckiej
inne cele, park dendrologiczny, liczne szkoły w tym lasową, plastyczną i
muzyczną, kompleks zabudowań salinarnych, tartak oraz placówki o charakterze
dydaktyczno-naukowym bibliotekę i muzeum.
Jan Batkowski
|